‘Een gezonde leefstijl kan ziektes voorkomen’

Met een goede leefstijl kunnen we veel chronische ziekten buiten de deur houden. Huisarts Tamara de Weijer merkte aan den lijve wat goede voeding en beweging doen. Ze heeft er als ‘Dokter Tamara’ haar missie van gemaakt: met haar programma van tien weken heeft ze al duizenden mensen geholpen de stap naar een gezonder leven te zetten…

Huisartsen doen hun patiënten tekort als ze níet praten over leefstijl, vindt Tamara de Weijer. Ze is sinds zeseneenhalf jaar huisarts en werkt in een Amersfoortse huisartsenpraktijk die ‘heel leefstijl-minded is’, vertelt ze. Niet dat ze bij de eerste de beste oorontsteking begint over voeding, beweging en ontspanning. ‘Maar als iemand in de spreekkamer komt met diabetes type 2, dan vind ik dat je het als dokter verplicht bent om over leefstijl te beginnen. Anders pak je alleen de symptomen aan en niet de oorzaak.’

Heel gemakkelijk is het aanpassen van je leefstijl misschien niet. Maar het levert veel meer op dan een betere gezondheid, is haar overtuiging. ‘Mensen krijgen weer het gevoel dat ze de regie over hun leven hebben. Ze krijgen niet alleen meer energie, maar voelen zich ook gelukkiger.’ Dat klinkt bijna te mooi om waar te zijn, maar De Weijer spreekt uit ervaring.

Haar aandacht voor leefstijl begon met eigen gezondheidsproblemen. ‘Ik had overgewicht en een prikkelbare darm. Ik had al allerlei diëten gedaan, maar vaak lukte het na een paar weken niet meer om vol te houden en dacht ik: láát maar. Ik had me er eigenlijk al bij neergelegd dat een opgezette buik normaal was, toen een collega adviseerde om met voeding aan de slag te gaan. Toen ik veel meer zelf ging koken met onbewerkte producten viel ik af, voelde ik me fitter en had ik ineens geen last meer van mijn darmen.’

Aanvankelijk was ze blij voor zichzelf, maar deed ze er als dokter nog niet veel mee. ‘Leefstijl was echt geen onderdeel van mijn huisartsenopleiding geweest.’ Toen ze een patiënt op haar spreekuur kreeg met diabetes type 2, hield ze dus ‘het gewone riedeltje’: dit houdt diabetes in en deze medicijnen zijn ervoor. ‘Maar die patiënt wílde helemaal geen medicatie. Die vroeg of ik hem niet kon helpen om af te vallen. Ik heb hem voorgeschoteld wat ik zelf had gedaan en hij was in drie maanden van zijn diabetes af. Dat heeft bij mij het vlammetje verder aangewakkerd: hier moet ik echt iets mee als dokter.’

Wat begon met voeding en beweging, ziet ze inmiddels veel breder. ‘Als ik over leefstijl praat, dan gaat het inderdaad over gezonde voeding en beweging, maar ook over goed slapen, ontspannen, verbinding zoeken met andere mensen en je bewust worden van wat jouw leven zin geeft. Ik ben enorm geïnspireerd door de Blauwe Zones: de streken in de wereld waar mensen deze principes op een natuurlijke manier in praktijk brengen. Bewegen kun je doen door drie keer per week naar de sportschool te gaan. Maar het is minstens zo belangrijk dat je, zoals in de Blauwe Zones, simpelweg niet te veel zit op een dag.’

Wat is dan precies het verschil tussen een gezonde en een ongezonde levensstijl? De Weijer somt moeiteloos op hoe een ongezonde leefstijl eruitziet: ‘Sterk bewerkt voedsel eten, met veel suiker en zout, weinig groente, fruit en vezels. Weinig bewegen op een dag, veel zitten. De hele dag lekker stressen in de zesde versnelling. Een paar uurtjes slaap met een slaapmutsje vooraf. Weinig waardevolle contacten hebben. Kortom: jezelf van dag naar dag sleuren.’ Lachend: ‘Klinkt deprimerend, hè?’

Wat beter is? ‘Onbewerkt, gevarieerd voedsel eten. Groente, groente, groente. Wat olijfolie, fruit, volkoren granen, wat noten, zuivel en eventueel wat vlees. Zorg voor voldoende slaap, beweging, ontspanning en breng tijd door met je naasten. Maar net zo belangrijk is te onderzoeken wat het leven zin geeft: waar spring je ’s ochtends je bed voor uit? Kun je daar meer aandacht aan geven? Het leven mag best leuk en vol vervulling zijn. Soms durven we niet te doen wat we écht leuk vinden, omdat we bang zijn voor eventuele consequenties of voor wat anderen ervan zullen vinden. Tegen alle mensen zou ik willen zeggen: neem de vrijheid om te doen wat je écht wilt.’

De Weijer heeft een online programma ontwikkeld van tien weken waarin ze mensen helpt om de overstap te maken naar een nieuwe leefstijl. Deelnemers van het Leefstijlprogramma van Dokter Tamara krijgen onder meer filmpjes, opdrachten (van ‘hou bij wat je eet’ tot ‘schrijf op waarvoor jij je bed uitspringt’) en veel informatie over hoe ons lichaam en brein werken. In één jaar volgden al bijna 3.000 mensen het online programma. ‘Uit onderzoek dat de Vrije Universiteit in Amsterdam doet naar dit programma, blijkt dat mensen na afloop meer kwaliteit van leven ervaren en lekkerder in hun vel zitten.’ 

Wat zijn De Weijers tips om de leefstijl vol te houden die je met haar programma aanleert? ‘Verander niet te veel tegelijk. Dat zorgt voor kortsluiting in ons brein. Begin met kleine, haalbare stapjes, verander één ding tegelijk. Richt je niet op wat je niet “mag”, maar op wat je wél wilt. Probeer het samen te doen. Bij mijn online programma kunnen mensen ervaringen en tips uitwisselen en hebben we maandelijks een online spreekuur. Pas je omgeving aan: als die chocolade steeds naar je roept vanuit de kast, haal ’m dan gewoon niet in huis.’

Oudere mensen hebben – helaas – vaak al een motivator: een chronische aandoening. ‘Ik merk dat het goed is voor de motivatie als mensen van een bepaalde klacht af willen. Als ze horen dat ze er zelf mogelijk voor kunnen zorgen dat ze geen of veel minder medicatie nodig hebben, zich fitter voelen, beter slapen, meer regie over hun leven krijgen, willen ze dat vaak graag. De oorzaak van diabetes type 2 en hart- en vaatziekten is in 80 tot 90 procent van de gevallen leefstijl. Bij kanker gaat het om minimaal 40 procent, bij dementie naar schatting tussen de 10 en 20 procent. Het leven is niet maakbaar, soms heb je ook pech, maar we kunnen zelf de kans op klachten en chronische ziekten wel enorm verminderen. Dat zien we aan de Blauwe Zones, waar chronische ziekten en kanker veel minder voorkomen dan bij ons.’