Een partner in het verpleeghuis, een nieuwe liefde daarbuiten

Een relatie, naast een partner in het verpleeghuis? Dat kan zorgen voor energie en geluk, maar ook voor verdriet en onbegrip in uw omgeving. Ton in ‘t Veen maakte dit mee en wil het taboe op dit onderwerp doorbreken.

Ton in ’t Veen was 48 toen zijn huwelijk met Hester in zwaar weer terechtkwam. ‘Haar karakter en gedrag waren erg veranderd – we dachten aan een burn-out – en onze relatie was niet meer zoals die was’, vertelt hij. ‘Ik twijfelde of ik nog met haar verder wilde, maar wilde het nog een kans geven. Ik dacht: ik wacht tot ze weer gezond is en alles weer normaal wordt. Maar twee maanden later bleek dat haar veranderende gedrag werd veroorzaakt door Alzheimer. Alles viel op zijn plek: dit was niet Hester, maar de ziekte. Ik ben haar gaan ondersteunen en verzorgen waar ik maar kon. Ze was tenslotte mijn vrouw en ik hield van haar. Maar onze relatie was niet meer gelijkwaardig en langzamerhand kwam ik in een situatie van emotionele eenzaamheid terecht. Ik was getrouwd, maar toch eenzaam, omdat mijn partner niet meer dezelfde was en ik vooral voor haar moest zorgen. Dat deed ik uiteraard met liefde, maar er was geen sprake meer van een huwelijk. Emotioneel waren we niet meer met elkaar verbonden en we hadden geen intieme relatie meer. Toch was ik me hier, vanwege die achtbaan waar we in zaten, eigenlijk helemaal niet van bewust.’

‘Ik dacht heel rationeel dat ik alles onder controle had en alleen op zoek was naar een nieuwe balans. Ook toen Hester naar een verpleeghuis ging. Maar het viel mijn kinderen op dat het niet goed met me ging. Mijn oudste dochter zei op een gegeven moment tegen me dat ik meer aan mezelf moest denken. Ze zei letterlijk: “Papa, jij hebt wél een toekomst. En wij willen graag dat je er straks nog bent, als opa voor onze kinderen. Als je een partner mist, dan moet je daar misschien maar naar op zoek gaan”. Op dat moment viel bij mij pas het kwartje: ik miste inderdaad iemand die me vroeg hoe mijn dag was. Iemand om mee te praten en knuffelen. Maar ik ben monogaam en heb daar erg mee geworsteld. Kan dat dan? En hóe dan? En miste ik niet gewoon alleen de intimiteit?’

‘Ik kwam er zelf niet uit en vroeg mensen in mijn omgeving om advies. Van de belangrijkste mensen kreeg ik veel begrip en ik besloot de stap te wagen: ik schreef me in op een datingsite. Dat was driekwart jaar nadat Hester naar het verpleeghuis was gegaan. De aandacht en het daten maakten veel bij me los: ik merkte dat ik het lastig vond om echt de verbinding met iemand anders te zoeken. Ik hunkerde naar een emotionele band, maar hield toch afstand. En ik ging me schuldig voelen: bij elke date dacht ik aan Hester. En als ik bij Hester was, dacht ik eraan hoe mijn date dat zou vinden. De vrouwen met wie ik uitging, waren heel begripvol, maar ook zij vonden het lastig. Toen na een paar dates met een heel leuke vrouw een relatie ontstond, bleef het ingewikkeld. Ik voelde me schuldig tegenover allebei. Er was continu een mismatch tussen mijn hoofd en mijn hart. Hester had gezegd: “Je moet door met je leven, ik gun je een nieuwe liefde”, maar het was een moeilijke situatie. Ook voor mijn omgeving. Er zijn vrienden afgevallen die het niet begrepen en niet accepteerden. Zij keurden het af en wilden me niet meer zien.’

De nieuwe relatie bleef lastig. ‘Ik wist dat ik mezelf niet schuldig hoefde te voelen, maar deed het toch. En zij moest er steeds mee dealen dat het nog vaak ging over Hester. Deze relatie heeft het dan ook niet gered. De emotionele verbinding met haar was niet 100 procent. In een normale situatie had ik dat eerder ontdekt. Ik realiseer me nu pas hoe eenzaam ik was, dat ik hunkerde naar een emotionele verbinding die er eigenlijk niet was. Toch heeft deze relatie me enorm geholpen. Ik kon wel degelijk mijn verdriet bij haar kwijt en ze steunde me. Mijn relatie met haar zorgde ervoor dat mijn verdriet en het verlies van Hester draaglijk werden.

Ik vergelijk het altijd met een zuurstofmasker in het vliegtuig: dat moet je eerst bij jezelf opdoen voordat je iemand anders kunt helpen. Mijn nieuwe relatie gaf me de zuurstof die ik nodig had om de zorg voor Hester aan te kunnen. Dankzij haar bleef ik overeind. Ik ben haar daar zeer dankbaar voor. Maar na de dood van Hester viel ik toch in een gat, ondanks mijn nieuwe relatie. Het klopte niet en de relatie hield dus geen stand. Ik moest na al die jaren zorgen voor Hester op zoek naar wat ik zelf nou eigenlijk wilde, een nieuw ritme vinden.’

Hoe kijkt Ton in ’t Veen op deze periode terug? Zou hij het, met de kennis van nu, anders hebben gedaan? ‘Ik denk niet dat ik het anders had gedaan, maar had toen beter willen begrijpen waar ik mee worstelde. Dat ik te maken had met emotionele eenzaamheid. Ik had mezelf gegund dat ik beter wist wat eenzaamheid betekent. Dan was ik anders in een relatie gestapt. Als mantelzorger krijg je geen diagnose en nagenoeg geen hulp. Als het ging over mijn nieuwe relatie, heb ik mezelf lang verdedigd en verantwoord. Terwijl dat eigenlijk niet had gehoeven. Wat ik anderen in een vergelijkbare situatie zou willen meegeven? Herken wat er speelt, maak het bespreekbaar en volg uw gevoel. Veel mensen begrijpen het niet: leg uit hoe u zich voelt, dat lucht op.

Net als erover praten met lotgenoten en zorgprofessionals. Hoe meer u erover praat, hoe kleiner het taboe wordt. Kies wat voor u het beste is: er zijn meer keuzes dan de opgelegde, ongeschreven regels. Kijk eerlijk en open naar uzelf en uw eigen behoeftes en maak een bewuste keuze, ook als dit betekent dat u zich schikt in uw lot. Laat het een keuze van uzelf zijn, niet van een ander. Dit leven is geen generale repetitie. En onthoud: u mag zich schuldig voelen, maar u bent het niet.’

Beeld Ivo Hutten