Ga door naar hoofdcontent
ArtikelenMartin van Rooijen: ‘Politiek is topsport’

Martin van Rooijen: ‘Politiek is topsport’

Vrijdag 28 april 2023

Sherry drinken met wijlen Koningin Juliana, onderonsjes met voormalig minister-president Joop den Uyl en zich vastbijten in politiek hete hangijzers als het pensioenstelsel en de AOW; politicus Martin van Rooijen heeft een imposante carrière. Hij mag dan tachtig jaar zijn, maar rustig aan doen – daar peinst hij niet over. ‘Ik draai op m’n best als ik me kan bezighouden met onderwerpen die me echt interesseren.’

 class=

De vader van Martin was onderwijzer en leerde zijn moeder, dochter van ouders met een groot boerenbedrijf, in het Brabantse Drunen kennen. Midden in de Tweede Wereldoorlog werd Martin geboren als oudste van vijf kinderen. Het gezin verhuisde in 1950 naar Rotterdam, waar Martin opgroeide. ‘In Rotterdam was een enorm tekort aan onderwijzers en mijn vader kreeg, ondanks de woningnood, een woning aangeboden door de gemeente. Het maakte op ons als kinderen enorme indruk, we gingen van een rustig boerendorpje naar een grote stad. We betrokken een nieuw flatgebouw in Spangen op vijf hoog.’ Tot zijn zestiende ging hij nog regelmatig terug naar de boerderij van zijn opa en oma. ‘In de zomer mocht ik dan om zes uur ’s ochtends mee het land op – daar heb ik mooie herinneringen aan,’ memoreert Van Rooijen.

Carrièrebepalend

In Spangen begon hij op de lagere school, een gebouw dat door de bombardementen deels was vernield. ‘We noemden het de “puinschool”, we speelden letterlijk op de puinhopen op het schoolplein. Slechts een paar lokalen waren nog intact.’ Na een paar jaar ging hij naar dezelfde lagere school als waar zijn vader werkte, een broederschool in Kralingen, en volgde hbs op een Rotterdamse paterschool. ‘Daar ontdekte ik dat economie en boekhouden mijn grote interesse hadden.’ Het was niet vanzelfsprekend om te gaan studeren. Zijn vader had een vaste baan, maar met zijn salaris kon het gezin net rondkomen. ‘Ik zou bij een accountantskantoor gaan werken en in de avonduren studeren voor registeraccountant, maar via een grappige omweg belandde ik bij de Rijksbelastingacademie. Daar had ik – op advies van een middelbare schoolleerkracht – gesolliciteerd voor de vijfjarige opleiding. Van de zevenhonderd kandidaten zouden er twaalf worden geselecteerd voor de opleiding. Ik was nummer dertien en viel net buiten de boot. Totdat bleek, twee dagen voordat de opleiding zou beginnen, dat een kandidaat had afgezegd en ik alsnog naar de Rijksbelastingacademie kon. Deze opleiding heeft mij gevormd en mijn latere carrière bepaald.’

Scheepsjongen

Tijdens en na het afronden van de Rijksbelastingacademie haalde Van Rooijen zijn propedeuse, kandidaatsexamen en doctoraal aan de Nederlandse Economische Hogeschool. Hij verdiende het collegegeld zelf bij elkaar. ‘Ik ging jaarlijks als werkstudent mee op passagiersschepen naar New York. Met tweeduizend passagiers op een schip; het was net een fabriek. Ik verdiende in drie weken tijd (acht dagen heen, acht dagen terug en in de tussentijd rondbanjeren in New York) mijn studiegeld bij elkaar.’

In die tijd was zijn politieke belangstelling al groot, vertelt hij. ‘Het was in die tijd niet bon ton om je met politiek bezig te houden. Mijn studiegenoten vonden mij maar een rare snuiter, dat ik me daarvoor interesseerde.’ Toch is hij niet meteen in de politiek begonnen. Eerst werkte hij vier jaar als belastinginspecteur op verschillende locaties van de Belastingdienst in Nederland. Totdat hij in 1967 werd gevraagd om op het Ministerie van Financiën te komen werken. ‘Ik mocht werken bij Fiscale Zaken en deed op een kleine afdeling vooral internationale zaken met buitenlandse belastingstelsels. Die leerde ik uit mijn hoofd, zodat ik bij onderhandelingen over belastingverdragen precies wist hoe het zat.’ Van Rooijen leerde daar naar eigen zeggen veel over ingewikkelde belastingstelsels.’ Precies die kennis wilden ze graag bij Shell in huis hebben. ‘Na flink aandringen van de “belastingbaas” van Shell ben ik daar gaan werken. Tenminste, voor vijf jaar.’

Ik was geen linkse en ook geen rechtse jongen. Ik probeerde mijn verstand te gebruiken

Proost!

Want toen kwam in 1973, geheel onverwacht, een telefoontje van Wim Duisenberg, de toenmalige minister van Financiën in het kabinet Den Uyl: of ik langs wilde komen. ‘Hij had al twee maanden geen staatsecretaris meer, want die persoon was naar een ander ministerie gegaan en iemand had mijn naam genoemd,’ blikt Van Rooijen terug. ‘Hij vroeg of ik staatssecretaris wilde worden met de mededeling: “Dan moet je morgen op gesprek bij Den Uyl.”. Dat gesprek zal ik nooit vergeten. Het duurde twee uur en was op het Plein in de buurt van het Haagse gemeentehuis. Het gesprek verliep heel goed en Joop zei dat hij het prima vond als ik die positie zou bekleden. Twee dagen later ging ik naar Soestdijk en werd door Koningin Juliana beëdigd. Haar hondje lag daar op de grond en ze bood me een glaasje sherry aan. En daarna nog een. Intussen waren ze op het ministerie op mij aan het wachten om voorgesteld te worden aan de ambtenaren. Maar ja, je kan natuurlijk niet zomaar bij de majesteit weggaan.’ Van Rooijen was 31 jaar toen hij begon als staatssecretaris en enige trots klinkt door in z’n stem als hij zegt: ‘Ja, de jongste ooit.’

Inhoudelijk onderbouwd

‘Ik kon met Den Uyl lezen en schrijven,’ vertelt Van Rooijen. ‘Het was een zeer intensieve periode met de energiecrisis en belastingen die verlaagd moesten worden om onze economie te redden. In het regeerakkoord stond dat er een studie over de renteaftrek moest komen. Maar afschaffing was het meest onverstandige dat we konden doen. De lonen en inflatie waren super hoog. Als we dat zouden doen, zou de woningmarkt in elkaar storten. Ik vertelde dit aan Duisenberg die zei: “Ik steun je, maar je moet wel de premier mee zien te krijgen.” Ik had de kennis over belastingen die anderen niet hadden, en daardoor ook macht; want het gaat uiteindelijk altijd om beslissingen die genomen moeten worden rondom belastingen. Twee uur sprak ik met Den Uyl en ik kon hem overtuigen. Dat was nodig, want mensen met vermogen zouden geen last hebben van de afschaffing van de renteaftrek, terwijl mensen met een middeninkomen de klappen zouden krijgen. Ik was geen linkse jongen en ook geen rechtse jongen. Ik probeerde mijn verstand te gebruiken. Bijzonder vond ik dat Den Uyl, gedreven en een echte intellectueel, openstond voor argumenten. Dat bestaat nu veel minder in de politiek. Het gaat niet meer over voor en tegen, maar om beeldvorming. En het gebrek aan deskundigheid vind ik heel zorgelijk.’

Van betekenis zijn

Premier Rutte en minister Schippers waarschuwden onlangs in De Telegraaf voor de linkse wolk en verwezen ook naar Den Uyl. Dat hij “als Sinterklaas” bakken geld uitgaf en dat we daar niet naar terug moeten willen. Wat vindt Van Rooijen als oud-staatssecretaris van Financiën onder Den Uyl van deze uitspraken? ‘Dat is gewoon VVD-gekakel, echt vreselijk! Ik kan woest worden over die volledig manke beeldvorming die toen is ontstaan door een uitspraak van Wiegel, nu herhaald door Rutte en Schippers. De echte Sinterklaas was natuurlijk Wiegel zelf.’

Na zijn politieke loopbaan werkte Van Rooijen vanaf 1980 in het bedrijfsleven. Maar in 2015 werd hij Eerste Kamerlid voor 50PLUS, nadat het CDA – waar hij al vijftig jaar lid van was – hem geen plek binnen de partij gunde. ‘Meerdere CDA-ministers vroegen of ik wilde solliciteren voor een positie in de Eerste Kamer. Dat deed ik, maar ik kreeg te horen dat ik te oud was en in de verkeerde provincie woonde. Ik heb inhoudelijk veel voor de partij mogen betekenen en ik schrok ervan hoe er met mij werd omgegaan. Politiek bedrijven is een hard vak, een soort loterij – je rolt erin en even makkelijk er ook weer uit.’

Toch kwam Van Rooijen weer in de politiek. Als voorzitter van een koepel van verenigingen van gepensioneerden (eerst NVOG, daarna KNVG, die nu gefuseerd zijn tot Koepel Gepensioneerden) had hij een pasje voor het Binnenhof waar hij lobbyde voor ouderen. ‘Jan Nagel (destijds fractievoorzitter van 50PLUS in de Senaat red.) zag mij daar regelmatig rondlopen en belde met de vraag of ik nummer twee op de lijst wilde worden. Mijn eerste reactie was dat ik dat niet ging doen, ik was immers al vijftig jaar lid van het CDA. Maar als ik in de senaat zou komen, dan zou ik voor een heel grote groep ouderen echt iets kunnen betekenen. Dat besef maakte dat ik besloot het te doen.’ Een mooi voorbeeld van zijn toewijding is zijn niet aflatende inzet rondom de afschaffing van de wet-Hillen in 2017. ‘ Vreselijk, want dat zou betekenen dat mensen die beloofd waren geen bijtelling te krijgen als hun hypotheek werd afgelost, tóch moesten betalen,’ licht Van Rooijen toe. ‘Men noemde het de “aflosboete’’.

Een onrechtvaardig besluit en ik heb mij ingeschreven voor een vijftien uur durend debat. Het werden vijf uur. Dat was nog nooit gebeurd in Nederland. Foto’s daarvan, waarop ik een speciale bril draag voor meer uithoudingsvermogen, gingen de hele wereld over.’

Toekomst

Van Rooijen: ‘Die gedrevenheid van vroeger, heb ik nog steeds. Politiek is topsport. Ik wil winnen; als ik eenmaal vasthoud, wil ik ook beethebben. Ik houd me graag bezig met grote thema’s, dat is altijd al zo geweest: belastingen, pensioenen, AOW – ook de pilaren van 50PLUS.’ Over stoppen piekert hij dan ook niet. ‘Ik ben een workaholic. Ik draai op m’n best als ik dingen aan mijn hoofd heb die me echt interesseren. En ik voel me nog steeds tien jaar jonger dan ik ben en beschik nog over veel energie.’

Tijdens de afgelopen verkiezingen werd Van Rooijen opnieuw gekozen als fractievoorzitter voor 50PLUS in de Eerste Kamer. ‘We gaan de Senaat weer onveilig maken. Daar kunnen ze mij soms wel schieten omdat ik weet waar ik het over heb bij onderwerpen waar anderen veel minder van af weten’.  

Politiek bedrijven is een hard vak

Wie is Martin van Rooijen?

Martin van Rooijen, geboren 31 juli 1942 in Drunen, begon zijn politieke loopbaan in 1973 toen hij namens de KVP staatssecretaris werd voor Fiscale Zaken in kabinet-Den Uyl. Hij kwam in 1977 voor het CDA in de Tweede Kamer, maar stapte na drie jaar over naar het bedrijfs- leven (o.a. Shell en PWC). Van Rooijen bekleedde verscheidene voorzittersfuncties, waaronder voorzitter Betaald Voetbal KNVB en voorzitter Koepel Nederlandse Vereniging van Gepensioneerden. Sinds 2015 zit hij namens 50PLUS in de Eerste Kamer, onderbroken door twee jaar lidmaatschap van de Tweede Kamer van 2017 tot 2019. In de Provinciale Statenverkiezingen van maart heeft hij zijn zetel in de Eerste Kamer kunnen behouden.