Met carnaval gaan plezeer en sjariteit hand in hand

Nog even en het carnavalsfeest bepaalt traditiegetrouw drie dolle dagen lang het straatbeeld. En hoewel oudere botten beginnen te kraken en spieren strammer worden, snuift menig senior nog graag een vleug vrolijkheid van dit streekeigen volksfeest op. Even belangrijk, al gebeurt het vaak achter de schermen, is het omkijken naar de medemens.

Van noord tot zuid dragen carnavalsverenigingen op en rond de carnavalsdagen hun maatschappelijke betrokkenheid uit. In elke stad en dorp geeft men op eigen wijze invulling aan betekenisvolle activiteiten voor de inwoner die het moeilijk heeft. In Maastricht, als oudste stad van Nederland, wordt deze uit carnaval voortvloeiende sjariteit al bijna twee eeuwen lang in de praktijk gebracht. Aanvankelijk coördineerde de Momus-sociëteit vanaf 1840 deze zorg, en sinds november 1945 – relatief kort na de bevrijding van de Limburgse hoofdstad – nam Stadsvastelaovendsvereineging de Tempeleers het stokje over. De Tempeleers vieren dit jaar hun zeven keer elfjarig bestaan en we spraken in het jubileumjaar met woordvoerder Armand Peereboom, zelf in 2019 stadsprins, over de sociale aspecten van carnaval, oftewel de vastelaovend.

Peereboom: ‘Ons motto is al sinds mensenheugenis plezeer en sjariteit. Die begrippen zijn onlosmakelijk tijdens carnaval met elkaar verbonden. De afgelopen jaren heeft corona ons allemaal parten gespeeld, maar we hebben die tijd extra ingezet op zorg voor de senioren. Onder meer door het maken van speciale televisieprogramma’s en het organiseren van activiteiten samen met stichting De Zonnebloem. Dat alles om vereenzaming bij ouderen te voorkomen. Sjariteit blijft immers in allerlei vormen altijd doorlopen.’

Een lid van de Raad van Elf kan tijdens het carnavalsseizoen worden afgelost, maar een prins staat altijd paraat. De Maastrichtse oud-stadsprins: ‘Noem het gerust topsport. Gemiddeld legt onze stadsprins in ongeveer vier weken tijd 240 à 250 bezoeken af, voor een groot deel bij zorgcentra en vergelijkbare instellingen. Fysiek maar vooral mentaal doet dat heel wat met je. Je komt geregeld in een emotionele achtbaan terecht. Je wordt vaak van binnen geraakt.’ Ontroerend was de kennismaking met het fenomeen dementie en muziek: ‘Op een gegeven moment kwamen we met onze groep in een zorgcentrum, waar twee zeer demente ouderen wél woordelijk alle oude carnavalsliedjes meezongen. De confrontatie met wat muziek nog vermag bij ernstige dementie raakte me diep vanbinnen. Trouwens, respect voor ouderen is o zo belangrijk; we mogen ons best realiseren dat zij zowel ons doorgeefluik als fundament zijn.’

Armand Peereboom: ‘Anders dan buiten de provincie wel eens wordt gedacht, is carnaval zoveel meer dan alleen feestvieren. De sociale component zit diep in ons DNA. Met carnaval is iedereen per definitie gelijk. We zijn er trots op dat wij dit uitgangspunt al 177 jaar lang, vanaf het prille begin van de Momus-sociëteit, in ere houden. Drie dagen lang kunnen alle dagelijkse sores even vergeten worden.’

Een klein, ernstig ziek meisje, dat oud ‘hoeglöstegheid’ Armand op carnavalsmaandag in het ziekenhuis bezocht, zal hij nooit vergeten. ‘Het kindje had al twee weken geen woord kunnen zeggen en geen enkele gezichtsuitdrukking vertoond. Zij en haar ouders gingen door een heel zware tijd. Toen ons gezelschap voorzichtig haar kamer betrad, begon op enig moment haar mondhoek te bewegen. Langzaam kwam er een glimlach op haar gezicht. We wisten allemaal niet wat we zagen, zo aangrijpend. Twee uur later begon de Maastrichtse familie- optocht. Vanaf de prinsenwagen zwaaide ik naar het publiek, mijn gedachten bij de glimlach van dat lieve kindje.’